Op vrijdag 5 september bezochten circa 50 belangstellenden in het Huis van het Dorp in Ezinge de thema-avond over architectuur in het Westerkwartier. Alderik Visser nam de aanwezigen mee in het ontstaan van de architectuurstijl Amsterdamse School en de impact daarvan op gebouwen in het Westerkwartier. Vanuit de stichting Kwartiermakers Westerkwartier (www.erfgoedwesterkwartier.nl) is er veel aandacht voor erfgoed binnen onze gemeente. De Amsterdamse School heeft zich ontwikkeld als een tegenreactie op de zakelijke en sobere stijl van de bekende architect Berlage. De architecten die zich aansloten bij de beweging “Amsterdamse School’ streefden naar een straatbeeld met uitbundige en dynamische architectuur. Volgens overlevering is een model van de kapel van het Abdijcomplex in Aduard een belangrijke inspiratiebron geweest. Herkenbare kenmerken voor deze stijl zijn het gebruik van baksteen om accenten te leggen, de expressieve vormgeving (rondingen en golven) en het gebruik van decoratieve elementen zoals glas- in -loodramen en versieringen bij deuren en ramen. Ook in Groningen is er veel gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School, met een eigen Gronings accent. Op het platform Wendingen is een inventarisatie opgenomen van gebouwen per plaats. Opvallend is dat het Westerkwartier een beperkt aantal keer genoemd wordt, Grijpskerk springt er qua aantal – namelijk 12 objecten – uit. Echter, geen van deze 12 objecten, waaronder de voormalige school naast de Dorpskerk, hebben een monumentale status. Op basis van deze inzichten heeft Alderik een verdere verkenning (op de fiets) gedaan naar andere objecten in het Westerkwartier met kenmerken van de Amsterdamse School. Dat heeft een breed scala aan gebouwen opgeleverd. Het gaat niet alleen om huizen en schoolgebouwen, maar bijvoorbeeld ook bij veel transformatorhuisjes zijn deze kenmerken terug te vinden. Een mooi voorbeeld is het transformatorhuisje dat aan de zijkant van de lijkreed van de Hervormde Kerk in Opende staat. Aan de hand van een aantal categorieën worden de aanwezigen meegenomen in voorbeelden in de diverse dorpen die het Westerkwartier rijk is. Van Doezum tot Oldehove en van Marum tot Ezinge en veel van de tussenliggende kernen zijn deze objecten te vinden. Slechts een enkele heeft een monumentale status, in de zorg voor het gemeentelijk erfgoed ligt dus nog een mooie uitdaging. Voor meer informatie over dit onderwerp kunnen geïnteresseerden contact opnemen met de Stichting Kwartiermakers.
Na deze nieuwsgierig makende lezing volgde een bevlogen lezing van Ben Westerik over de bouw van boerderijen in Middag Humsterland, een bijzonder gebied in het noorden van het Westerkwartier. Het Landschap Middag Humsterland bestaat dit jaar 20 jaar en ter gelegenheid daarvan is het boek Middag Humsterland, een gids uitgegeven. Eén van de hoofdstukken is door Ben Westerik geschreven en gaat in op de ontwikkeling van de verschillende boerderijtypes door de eeuwen heen in dit gebied.
De opgravingen van de wierde van Ezinge in de jaren 30 van de vorige eeuw zijn een belangrijke informatiebron geweest om inzicht te krijgen in het type boerderijen op de wierden langs de Noordzeekust vanaf ongeveer 500 voor Christus. Sommige boerderijen boden plaats aan wel tientallen koeien. Het woongedeelte stond in open verbinding met de veestallen. De rook van de stookplaats in het woongedeelte werd afgevoerd door een gat in het dak. Deze zogeheten Ezingeboerderijen waren langwerpig van bouw en hebben zich in de latere eeuwen door ontwikkeld. Uit geschriften blijkt dat In de dertiende eeuw voor het eerst sprake van een zogenaamd langhuis. Dit boerderijtype is nog nauw verwant aan de ‘Ezinge Boerderijen’, maar het het woongedeelte is gescheiden van het stalgedeelte. In de loop der tijd kregen deze langhuizen soms een tussenlid en een losstaande schuur voor hooiopslag en dergelijke. Van hieruit heeft in Groningen de ontwikkeling plaatsgevonden naar de kop-hals-rompboerderijen, de Oldambsterboerderijen en in een enkel geval de Friese Schuur of stelpboerderij. Uit de inventarisatie die Ben heeft gedaan aan de hand van internetbronnen is gebleken dat in Middag Humsterland voor het merendeel sprake is van kop-hals-rompboerderijen met een woongedeelte (voorhuis), een werkgedeelte en een grote schuur. De voorhuizen ontwikkelden zich van een plaatsing in het verlengde van romp en hals (met topgevels) naar een dwarse plaatsing met een symmetrisch vormgeving met een centrale entree. Aan weerszijden daarvan lagen twee kamers dwars voor de schuur aan de zijde van de veestal, de voorhuizen hadden veelal een wolfskap. Deze indrukwekkende traditionele boerderijen zijn nog steeds ruim terug te vinden in het Middag Humsterland. Een mooi voorbeeld is Wester Pama, nabij Niehove. Vanaf 1900 ontwikkelden zich meer moderne boerderijen waarbij ook gebruik werd gemaakt van moderne architectuurstijlen zoals Jugendstil en zelfs Amsterdamse School.
Al met al een interessante avond waar veel – nog onontdekte – parels in het Westerkwartier aan bod zijn gekomen.
Zaterdag 14 september
In 2024 vindt Open monumentendag plaats op zaterdag 14 september (sommige monumenten zijn ook open op zondag 15 september). Net als voorgaande jaren hopen we dat veel bezoekers gebruik maken van de mogelijkheid om de monumenten die hun deuren openen te bezoeken. Het landelijk jaarthema is in 2024 Verbindingen. Een thema dat zeker ook in het Westerkwartier zijn sporen heeft. Denk maar aan de spoor- en tramverbindingen die zowel door het noordelijk deel (lijn Groningen – Leeuwarden, onderdeel van de staatsspoorlijn B tussen Harlingen en Nieuweschans) als in het zuidelijk deel waar de tramverbindingen van Drachten naar Groningen liep door Marum, Tolbert en Leek. Maar het Westerkwartier wordt ook door verschillende kanalen en waterlopen doorsneden, die een belangrijke functie hadden voor vervoer, van goederen en personen. Belangrijk onderdeel van die waterwegen waren de sluizencomplexen zoals die nog terug te vinden zijn bij Leek en Aduarderzijl.
Thema-avond op vrijdag 6 september
Net als in voorgaande jaren is er een thema-avond waarbij extra aandacht aan het thema wordt besteed en waar monumenteigenaren en andere belangstellenden elkaar kunnen ontmoeten. Dit jaar vindt deze plaats op vrijdag 6 september in Dorpshuis De Vrijborgh in Nuis. Dit dorpshuis ligt langs de oude tramlijnroute van Drachten naar Groningen. Nadere informatie volgt via deze website. Iedere belangstellende is van harte uitgenodigd.
Deelnemende monumenten
De uitnodigingsbrieven zijn onlangs verstuurd aan de monumenteigenaren en beheerders en we zien uit naar veel deelnemers.
Bent u eigenaar of beheerder van een monument en heeft u geen uitnodiging ontvangen (bijvoorbeeld omdat u nog niet eerder heeft meegedaan) neem dan gerust contact met ons op via omd.westerkwartier@gmail.com. Wij helpen u graag op weg als deelnemer aan Open Monumentendag 2024.
Begin juni publiceren wij hier de eerste deelnemers die bekend zijn, in de zomermaanden worden de aanmeldingen aangevuld.
Zaterdag 14 september
In 2024 vindt Open monumentendag plaats op zaterdag 14 september (sommige monumenten zijn ook open op zondag 15 september). Net als voorgaande jaren hopen we dat veel bezoekers gebruik maken van de mogelijkheid om de monumenten die hun deuren openen te bezoeken. Het landelijk jaarthema is in 2024 Verbindingen. Een thema dat zeker ook in het Westerkwartier zijn sporen heeft. Denk maar aan de spoor- en tramverbindingen die zowel door het noordelijk deel (lijn Groningen – Leeuwarden, onderdeel van de staatsspoorlijn B tussen Harlingen en Nieuweschans) als in het zuidelijk deel waar de tramverbindingen van Drachten naar Groningen liep door Marum, Tolbert en Leek. Maar het Westerkwartier wordt ook door verschillende kanalen en waterlopen doorsneden, die een belangrijke functie hadden voor vervoer, van goederen en personen. Belangrijk onderdeel van die waterwegen waren de sluizencomplexen zoals die nog terug te vinden zijn bij Leek en Aduarderzijl.
Thema-avond op vrijdag 6 september
Net als in voorgaande jaren is er een thema-avond waarbij extra aandacht aan het thema wordt besteed en waar monumenteigenaren en andere belangstellenden elkaar kunnen ontmoeten. Dit jaar vindt deze plaats op vrijdag 6 september in Dorpshuis De Vrijborgh in Nuis. Dit dorpshuis ligt langs de oude tramlijnroute van Drachten naar Groningen. Nadere informatie volgt via deze website. Iedere belangstellende is van harte uitgenodigd.
Deelnemende monumenten
De uitnodigingsbrieven zijn onlangs verstuurd aan de monumenteigenaren en beheerders en we zien uit naar veel deelnemers.
Bent u eigenaar of beheerder van een monument en heeft u geen uitnodiging ontvangen (bijvoorbeeld omdat u nog niet eerder heeft meegedaan) neem dan gerust contact met ons op via omd.westerkwartier@gmail.com. Wij helpen u graag op weg als deelnemer aan Open Monumentendag 2024.
Begin juni publiceren wij hier de eerste deelnemers die bekend zijn, in de zomermaanden worden de aanmeldingen aangevuld.
Zaterdag 14 september
In 2024 vindt Open monumentendag plaats op zaterdag 14 september (sommige monumenten zijn ook open op zondag 15 september). Net als voorgaande jaren hopen we dat veel bezoekers gebruik maken van de mogelijkheid om de monumenten die hun deuren openen te bezoeken. Het landelijk jaarthema is in 2024 Verbindingen. Een thema dat zeker ook in het Westerkwartier zijn sporen heeft. Denk maar aan de spoor- en tramverbindingen die zowel door het noordelijk deel (lijn Groningen – Leeuwarden, onderdeel van de staatsspoorlijn B tussen Harlingen en Nieuweschans) als in het zuidelijk deel waar de tramverbindingen van Drachten naar Groningen liep door Marum, Tolbert en Leek. Maar het Westerkwartier wordt ook door verschillende kanalen en waterlopen doorsneden, die een belangrijke functie hadden voor vervoer, van goederen en personen. Belangrijk onderdeel van die waterwegen waren de sluizencomplexen zoals die nog terug te vinden zijn bij Leek en Aduarderzijl.
Thema-avond op vrijdag 6 september
Net als in voorgaande jaren is er een thema-avond waarbij extra aandacht aan het thema wordt besteed en waar monumenteigenaren en andere belangstellenden elkaar kunnen ontmoeten. Dit jaar vindt deze plaats op vrijdag 6 september in Dorpshuis De Vrijborgh in Nuis. Dit dorpshuis ligt langs de oude tramlijnroute van Drachten naar Groningen. Nadere informatie volgt via deze website. Iedere belangstellende is van harte uitgenodigd.
Deelnemende monumenten
De uitnodigingsbrieven zijn onlangs verstuurd aan de monumenteigenaren en beheerders en we zien uit naar veel deelnemers.
Bent u eigenaar of beheerder van een monument en heeft u geen uitnodiging ontvangen (bijvoorbeeld omdat u nog niet eerder heeft meegedaan) neem dan gerust contact met ons op via omd.westerkwartier@gmail.com. Wij helpen u graag op weg als deelnemer aan Open Monumentendag 2024.
Begin juni publiceren wij hier de eerste deelnemers die bekend zijn, in de zomermaanden worden de aanmeldingen aangevuld.
Zaterdag 14 september
In 2024 vindt Open monumentendag plaats op zaterdag 14 september (sommige monumenten zijn ook open op zondag 15 september). Net als voorgaande jaren hopen we dat veel bezoekers gebruik maken van de mogelijkheid om de monumenten die hun deuren openen te bezoeken. Het landelijk jaarthema is in 2024 Verbindingen. Een thema dat zeker ook in het Westerkwartier zijn sporen heeft. Denk maar aan de spoor- en tramverbindingen die zowel door het noordelijk deel (lijn Groningen – Leeuwarden, onderdeel van de staatsspoorlijn B tussen Harlingen en Nieuweschans) als in het zuidelijk deel waar de tramverbindingen van Drachten naar Groningen liep door Marum, Tolbert en Leek. Maar het Westerkwartier wordt ook door verschillende kanalen en waterlopen doorsneden, die een belangrijke functie hadden voor vervoer, van goederen en personen. Belangrijk onderdeel van die waterwegen waren de sluizencomplexen zoals die nog terug te vinden zijn bij Leek en Aduarderzijl.
Thema-avond op vrijdag 6 september
Net als in voorgaande jaren is er een thema-avond waarbij extra aandacht aan het thema wordt besteed en waar monumenteigenaren en andere belangstellenden elkaar kunnen ontmoeten. Dit jaar vindt deze plaats op vrijdag 6 september in Dorpshuis De Vrijborgh in Nuis. Dit dorpshuis ligt langs de oude tramlijnroute van Drachten naar Groningen. Nadere informatie volgt via deze website. Iedere belangstellende is van harte uitgenodigd.
Deelnemende monumenten
De uitnodigingsbrieven zijn onlangs verstuurd aan de monumenteigenaren en beheerders en we zien uit naar veel deelnemers.
Bent u eigenaar of beheerder van een monument en heeft u geen uitnodiging ontvangen (bijvoorbeeld omdat u nog niet eerder heeft meegedaan) neem dan gerust contact met ons op via omd.westerkwartier@gmail.com. Wij helpen u graag op weg als deelnemer aan Open Monumentendag 2024.
Begin juni publiceren wij hier de eerste deelnemers die bekend zijn, in de zomermaanden worden de aanmeldingen aangevuld.